Wat is autisme?

Autisme is een aangeboren aandoening waardoor signalen in de hersenen niet goed worden verwerkt. Mensen met autisme ervaren hun omgeving als onsamenhangend en kunnen zich lastiger in anderen inleven. Ze ervaren vaak alles in fragmenten. Ze kunnen geen geheel maken van de informatie in hun hoofd. Daarnaast zien ze élk detail en zijn hun zintuigen extra gevoelig. Hierdoor komt alles hard binnen en raken ze snel overprikkeld. Iemand met autisme heeft vaak moeite met veranderingen en sociaal contact, wat uitdagingen met zich meebrengt in het dagelijkse leven. Naar schatting hebben 35 miljoen mensen over de hele wereld een stoornis in het autistisch spectrum.

Hoe herken je autisme?

Als hulpverlener ben je wellicht al bekend met autisme, waardoor je het mogelijk direct herkent. Toch nog even wat herkenningspunten op een rij:

• Hoog-gevoelig
• Moeite met verandering
• Dingen heel letterlijk nemen
• Over- of ongevoelig voor zintuiglijke prikkels
• Zwart-wit denken, grijs bestaat niet
• Eerlijk en recht door zee
• Goede detailwaarneming
• Heel loyaal
• Nauwkeurig en perfectionistisch
• Overcommuniceren of ondercommuniceren
• Super georganiseerd of een grote rommelkont
• Voorkeur voor een op een contact
• Goed in analyseren
• Buiten vaste kaders kunnen denken
• Niet graag over koetjes en kalfjes praten
• Intensief bezig zijn met een beperkt aantal onderwerpen
• Talent voor specialisatie
• Problemen op sociaal gebied
• Weinig interesse in anderen
• Goed in het herkennen van patronen
• Moeite met het bewaren van overzicht
• Hyperfocus
  
  De kenmerken komen bij alle mensen in meer of mindere mate voor. Zo zijn er mensen die het fijn vinden om vaste routines aan te houden of om langere tijd met één onderwerp bezig te zijn. Ook kunnen bij iedereen problemen op sociaal gebied aanwezig zijn. De diagnose autisme krijg je als de kenmerken zorgen voor moeilijkheden op gebieden als werk, vrije tijd en relaties.

Werken met autisme in de zorg

Veel mensen met autisme kunnen zelfstandig functioneren. Maar veel ook niet. Autisme kan tevens gepaard gaan met een verstandelijke beperking. De kans is dus groot dat jij als hulpverlener mensen met een verstandelijke beperking én met autisme helpt. Of alleen met autisme, dat kan natuurlijk ook. Autisme kan dusdanig ernstig zijn dat iemand hulp, begeleiding of sturing nodig heeft bij de dagelijkse activiteiten. Daar komt jouw hulp bij kijken. Zorg er in ieder geval voor dat je:

• Voor ritme en regelmaat zorgt. Hier hebben cliënten met autisme veel behoefte aan. Door een vaste dagstructuur weten zij wat ze kunnen verwachten, waardoor ze zich op tijd kunnen voorbereiden.

• Wees consistent. Zorg ervoor dat je zaken aanpakt volgens hetzelfde ritueel als je collega’s. Werk hierin samen en overleg. Mensen met autisme houden van herkenning. Dit geeft ze veiligheid en een gevoel van controle.

• Creëer een basisrust en kies voor rustgevende activiteiten voor extra rust in hun hoofd. Er komen al zo veel prikkels binnen.

• Stel veel gesloten vragen. Zo zijn er niet te veel antwoordmogelijkheden, waardoor de cliënt meer rust zal ervaren in het hoofd en niet in de war raakt.
  
  Autisme en agressie
  
  Kinderen en volwassenen met autisme hebben moeite met het uiten van hun emoties. Hierdoor kroppen gevoelens zich op, maar komen ze er ook in een keer uit. Vaak gebeurt dit vanuit het niks als de emmer overloopt. Ook is agressie een gevolg van onmacht. Het niet begrijpen wat er om zich heen gebeurt of hun eigen wensen en behoeften moeilijk kunnen communiceren naar de omgeving. Er kan dan agressief gedrag vertoont worden naar anderen of naar zichzelf. Denk aan met het hoofd tegen de muur bonken, tegen dingen aan schoppen of zichzelf openkrabben. Als hulpverlener kan dit ook even schrikken zijn, het is dus belangrijk dat je stevig staat en niet bang bent aangelegd. Ook zijn er trainingen voor te volgen, zoals Agressiemanagementtraining.

Een ander advies is voor een bepaalde periode een dagboek bij te houden. Wanneer vertoont deze persoon dit gedrag? Hoeveel uur heeft hij geslapen? Wat heeft hij gegeten? Wat was de situatie, hoe reageerde de cliënt en wat gebeurde er na dit gedrag? Zo kun je gemakkelijker patronen tegenkomen en de juiste ondersteuning bieden.

Ontstaat er een uitbarsting?

• Blijf kalm

• Zeg niet al te veel

• Gebruik korte zinnen of maar een paar woorden

• Zorg voor een veilige omgeving

Op zoek naar een nieuwe baan in de zorg? Wij kunnen je helpen verder te oriënteren wat dan wél helemaal aansluit aan jouw wensen en persoonlijkheid.

Aan te raden: training en scholing

Je cliënten begrijpen is erg belangrijk om ze verder te kunnen helpen. Training en scholing is een goede manier om beter met de doelgroep te leren werken. Be Well collega, Corine van Dongen, doet er echt alles aan om haar cliënten zo goed mogelijk te begrijpen. Ze volgt geregeld trainingen, cursussen en volgde een post HBO opleiding gericht op autisme. Ze merkt dat de theoretische kennis een grote rol speelt in het goed kunnen begeleiden van cliënten met autisme. “Ik heb leren begrijpen hoe mensen met autisme de wereld zien. Het hoofd werkt echt heel anders! Ik ben heel blij dat ik hun ondertiteling kan bieden om de wereld beter te begrijpen. Soms zijn ze verbaasd dat ik hun echt begrijp.”

Een overzicht van verschillende cursussen.

Wat maakt het werk zo leuk?

Juist door de vaak andere vorm van humor, ontstaan er grappige momenten op de werkvloer. Ook werk je vaak met heel loyale, intelligente, talentvolle en gevoelige cliënten, waar je zelf ook het nodige van kan leren. Het is heel dankbaar werk om samen stappen te kunnen zetten tot zelfstandigheid. Je helpt de cliënten om te leven in plaats van te overleven. Hiervan gaat je cliënt stralen.

Waar moet je op letten als hulpverlener?

Mensen met autisme (en een verstandelijke beperking) kunnen vaak zelf niet helemaal duidelijk maken welke ondersteuning zij nodig hebben. De familie kan hier in een belangrijke rol in spelen, dus is het zeker handig hun goed te betrekken bij de begeleiding. Ook is het belangrijk op te letten of iemand zich nog wel voldoende ontwikkelt en voldoende uitdaging krijgt. Wederom een reden om je als zorgprofessional ook verder te blijven ontwikkelen.

Niet voor iedereen in de zorg

Het is niet voor iedereen weggelegd om te werken met cliënten met autisme. Zo is het belangrijk om duidelijk en gestructureerd te werk te gaan, gezien hun drang naar duidelijkheid en weten waar ze aan toe zijn. Ben je als hulpverlener chaotischer van aard, dan kan het dus minder bij je passen om met deze doelgroep aan de slag te gaan. Chaos en onduidelijkheid brengt hun veel onrust. Ook vallen niet alle (flauwe) grapjes in de smaak en wordt sarcasme vaak niet begrepen, omdat ze alles letterlijk nemen.

Onze collega, Corine van Dongen, is een ervaren, gepassioneerd Begeleider met veel ervaring met cliënten met autisme. Een enorm dankbare doelgroep, vindt ze zelf. Ze vertelt over hoe het is om met hen te werken en hoe je ze beter kan leren begrijpen.

Lees meer >